sábado, 9 de noviembre de 2013

DICCIONARIO DE CONGO Y PALERO

A
·  Abanico: efu
·  Abrir: wuanka, duilando
·  Abrojo: nguigo, nguino
·  Abuelo: nkai, nkuku
·  Aceite: masi maki
·  Actividad: kianyangla
·  Adelante: yalanga ngui
·  Adivinar: vititimenso (con espejo magico),vititi nkobo(s)(con caracolos)
·  Adivino: kusambulero, ngango ngombo, vititi sambidilango (vista del conocimiento )
·  Adorno: butan dumba, mona
·  Africa: wankila
·  Agua: mansa, manso, masa, mesi, ymasa
·  Agua coco: masa kamputo
·  Agua del mar: kalunga, galunga, masa kalunga .
·  Agua del rio: lango cholan
·  Aguardiente: malafo, masa agangulero
·  Aire: nkili, kunanfinda
·  Aji: fotila
·  Ajo: diamputo, niasa
·  Alamo: machuso, mechuso
·  Albahaca: medalo, guanguao
·  Alcol: malafo mbinga, mabinga
·  Algodon: duambo
·  Almendra: eguinse
·  Alta: simane, sambi, sambia, nsambi, nsambia
·  Altar: brandiku sambi, brandiku nsambi
·  Amado: ngua
·  Ama: ngolele
·  Amanecer: dikolombo dikuama
·  Amarillo: moamba
·  Amarrar: kuta, nkuta
·  Amiga: nkundi, yeye
·  Amigo: wankasi
·  Amigos: bakundi
·  Amuleto: makuto
·  Ancestro: bakula
·  Antepasado: bakula
·  Aqui: munankuto
·  Araña: masu
·  Arbol: bukua, musi yaiti
·  Arena: miseke
·  Arêtes: ngungu
·  Arrodillar: fukama
·  Arroz: eloso, loso, yaloso
·  Avispa: supiwanpungo
·  Ayudar: kawanko
·  Azogue: fendingonde .
·  Azul: bundi
B
·  Babosa: soyanga
·  Bailar: kina kuame
·  Baile: kizumba
·  Ballena: lauriako
·  Bandera: kanda, lelensuata
·  Bañarse: minia
·  Baño: sala
·  Barco: kumbe, nkumbe
·  Barriga: malusa, kibumo
·  Bastante: mbongo
·  Baston: tongo
·  Basura: nsasa, ntiti
·  Bata: matutu
·  Bautizo: botika, gangango
·  Beber: mu
·  Bebida: chamba, malafo
·  Bendicion: diangansua
·  Bichito: bitilengo, (nfiman)
·  Bicho (s): munfuira,(muninfuise)
·  Bien: kiambote
·  Bigotes: sanso, nsanso
·  Blanco: mundele
·  Boca: nua, nia mua, munan nua ,moa, nako
·  Bolsillo: kuto, nkuto, munankuto
·  Bonita: mlombe, mbuta
·  Bota: lusango
·  Botar: yosa
·  Botella: fumbo, buate
·  Brazo: limbo batolembo
·  Brocha: sama
·  Bruja: guenge, nguenge
·  Brujeria: kindamba, mayombe, mumbanda
·  Brujo: tata nganga, tata nkisi, tata ndoki ,tata mayombe, nbandoki, ndongo, ngangulero
·  Bruto: matutu
·  Bueno: bundu, lulendo, mbote
·  Burro: kombo bongala
C
·  Caballero: ndo, pana
·  Caballito del Diablo: nkombo akino, nsusu muteka
·  Caballo: batu, nialo, nialu, fato, nfato, nkako
·  Caballo medium: ngango ngombo, nganga ngombo
·  Cabeza: brukoko, ntu, muluanda
·  Cabildo: munanso
·  Café: kundia, kasa, kualikilo
·  Calabaza: malampe, nale, makuke, maluke
·  Caldero: kiso, nkiso, muluguanga
·  Calentura: fuka, mfuka
·  Caliente: banso
·  Calor: banso, muyondo
·  Callar: quisa
·  Calle: nsila, sila
·  Callese: kawako matoko
·  Cama: tanda, lukuame, mfuembe
·  Camaron: brinda, nbrinda
·  Caminar: kiamene, kuenda, kiako
·  Camino: kuenda, kuendan, nsila
·  Campana: ngongo
·  Campo: ngongo
·  Campo: kunayonda, kunayanda, nseke, mumuseke, miseke
·  Canasta: kawuandi
·  Candado: matui, kumba
·  Candela: bansa, bansua, nbansua, mboso, ntuya, baso, mbaso
·  Canela: mokoko wando
·  Cantar: nfindan
·  Canto: nfinda, mambo
·  Caña: Mikanga, misanga, muengue, marioka
·  Caña de azucar: madiandia, musenga
·  Caña brava: matombe
·  Cañon: matende
·  Cara: bundi, itama
·  Caraco: nkombo, bonantoto, simbu
·  Carbon: etia
·  Carcel: nso gando, kutamu labambu
·  Carne: mbisi, bisi, mbifi, bifi
·  Carnero: meme, dimeme
·  Carta: mukanda, nkanda
·  Casa: nso, munanso
·  Casado: nkla
·  Casamiento: kusankana, longo
·  Cascara: lele
·  Catorce: kumiya
·  Cazador: mbole, walumbe
·  Cazar: kuela
·  Cazuela: balongo, balonga, kalubango, mulanganga, guincho, nguincho
·  Cebolla: molalo, alulosa, abubosa
·  Ceiba: nsambi, ngundu, nsambia
·  Cementerio: nfinda ntoto, kunanso, kunansinda
·  Ceniza: mpolo kubi, mpolo banso
·  Cerebro: samidilango
·  Ciego: wafamensu, kanaba
·  C ielo: nsulu,sulu
·  Cien: nkama
·  Cigarro: nsunga, sunga
·  Cigarillo: nsunga mene
·  Cimarron: pakase lele
·  Cinco: ifumo
·  Cintura: eluketo, munila
·  Ciudad: mbansa
·  Clavo: manna sonye
·  Cobrar: igana
·  Cocina: lambe
·  Cocinar: ise
·  Cocinero: mulombi, mualambi
·  Coco: kano mputo, babomela busa, bana koko
·  Cocodrilo: gando munandansa
·  Coge: kuata
·  Coger: tala
·  Cojo: guafakulo
·  Collar: sanga ndile, nkutu dilanga
·  Comer: gako, lubia
·  Comida: ndia, uria, udia
·  Compañero: mpanga samba
·  Comprar: kuenda suila, kita
·  Contra: nika
·  Contento: matoka kawuando
·  Conversando: banbangan
·  Conversacion: burokoko
·  Corazon: ntimate, nbundo, nchila
·  Corojo: ntunde
·  Correr: lenga
·  Corriendo: san san
·  Craneo: kiyumba
·  Crusifijo: nkangui, nsambiapiri
·  Cruz.: njumbo, tanda, kabusa
·  Cuarto: suako
·  Cuatro: iya, tatu, efua
·  Cuatro esquina: dilu, ndilu
·  Cuatro vientos: kuluso, lucero
·  Cuba: ngundo, kimputo
·  Cubano: wanfuto
·  Cucaracha: nalende, kalu
·  Cuchillo: mbeleko, bele, mbelefina
·  Cuerpo: nitu, masimenga, fumanguame
·  Cueva: kasimbo
·  Cuidado: kirio, nkirio
·  Culebra: mbamba, nsima
·  Curandero: ngango buka, gangantare
·  Chivo: chenche, ekomba, kambo, kombo, nkango, nkongo
·  Chusma: ñangara
·  Chismoso: ndimanguiwa
·  Chiquillo: watoko, guatoko
·  Chino: mingango, mongango
D
·  Dame: kuende, atuya, tambula, samba, mpandika
·  Dar: kuba
·  Daño: diambo, kualono
·  Dedo: mioko, mioka, nguika
·  Dedos: nlembo, limbo
·  Derretir: languan
·  Deseo: ntondele
·  Despacio: sualo, sualo
·  Despierto: wiriko
·  Desprenderse: sakri, sakrila
·  Dia: da, muine, diambo
·  Diablo: ndoki, kimbundo, karire, miniampungo, kachanga, tata lubuisa, sampungo, doki
·  Diente: menu, meno
·  Diez: kumi
·  Dieciseis: kumisabami
·  Diecisiete: kumisabuare
·  Dieciocho: kuminona
·  Diecinueve: kimifua
·  Dinero: nsimbo, simbo, simbongo, nbongo
·  Dios: nsambi, sambi, nsambia, sambia
·  Dioses: mpungos
·  Diosa: mpungu
·  Doce: kumiyole
·  Dolo: yela, lunsa
·  Domingo: diansona
·  Doncella: kiwaka
·  Donde: kilumbo
·  Dormer: leka, solele
·  Dos: yole, tauo, yari
·  Duele: yele
·  Dueña: ngunda nkita
·  Dueño: gangan gumbo
·  Dulce: dimbo, ndiambo
·  Durante dia: kunanga
·  Durante noche: kuseka
·  Durmiendo: talenkendo
E
·  Edad: kisoko
·  El: muena, muana
·  Ella: ndumba
·  Elefant: nsacho, insane, bondantuei, pakasa sao, nsao
·  Embarazada: loyu
·  Enamorado: yambisa
·  Enano: ndundo nbaka (evil)
·  Encender: ntuya
·  Enciende: songuila lumuine
·  Energia: wanga
·  Enfermedad: kuankumero, yari yari, yemba ,yembo
·  Enfermo: yera, yari, yanyara, tubelanga
·  Enojarse: fula botan kando
·  Entender: tukuenda
·  Enterra: kunfunda
·  Entierra: lucamba nfinda ntoto
·  Entrar: kota, kuenda
·  Envidia: kimpa, kimpalu
·  Epilepsia: nianga
·  Ereccion: nfia timbisi
·  Esclavo: mabika, mubika, muika, mbaki, musensa
·  Escoba: monsi, nmonsi, kamba, baombo
·  Esconder: kabansiero, kabanchielo
·  Escopeta: nkele, kele
·  Escribir: masanika, chikuere, mukanda
·  Escuchame: guisa
·  Escucha: sikilimambo
·  Espanol: musuluwandio
·  Espejo: vititi menso
·  Espejuelos: lumeno
·  Espina: kere benda, kunai
·  Espiriyu: nkuyo, nkisa masa, ngunda, ndundu, dundu, indiambo
·  Espiritu: kindoki, kilumbo
·  Espiritu: nfumbi
·  Espiritu: musanga
·  Espiritu,(malo: ndoki
·  Esposa: nkana .
·  Esquina: pambian nsila
·  Estar: diata
·  Estoy: year
·  Estomago: puan boane, monalusa
·  Estrellas: buetete, buete, tetenwangam tetemboa, tango bonansisa, bunansisa
·  Estudia: kundilonga
·  Excremento: tufe, tufi, ntufi
·  Extranjero: lunwanda, lunwando
F
·  Faja: fanda, ponda
·  Fallesio: tondolo kuame
·  Fama: bango
·  Familia: kanda
·  Fantasma: kinkindiki
·  Favor: sofeka, nsofeka, masikila
·  Ferrocarril: guio kila, nkumbre kunayiere
·  Fiesta: sikiringoma, kisobiakia, kisingokia ngola, bangalan
·  Fiesta,(baile): kuma kia ngola
·  Fiesta,(música ): mumboma
·  Firma: patibemba
·  Fecha: fendinde, yilo
·  Fecha: fendinde, yilo
·  Floja: tui kamasinda
·  Fogo: kuta, nkuto, munantuya, muyaka, maka
·  Fornicar: timbe, fifigita oyongo
·  Frijole: guandi, nkita lumbe
·  Frijoles colorados: guandu mayonda lele
·  Frijoles negros: madenso, mandenso
·  Fruta: machafio
·  Fruta bomba: machafio kisondo
·  Fuego: lemo, bukula
·  Fundamento: songue, munalanga, pungun banso, yaya wanga
·  Funeraria: yemba, fua nso
G
·  Galleta: pogitana.
·  Gallina: nsusu, sunsuketo, susukeke, wanambolo.
·  Gallo: nsusun kokoro, sunsu ketu, susunwere, nsusu
·  Gancho: samio
·  Ganso: wankala
·  Garabato: mombala
·  Gato: kimbungo, chiwambe, fumancano, fundiankane, guai,tualengo
·  Gata de magi: bumba
·  Gordo: buamato
·  Gracias: ndondele, ntandole, tondele, ntandala, moana, nkimandi, wanka, nwanka, ndoso
·  Grande: ntukua
·  Grupo: krikoria
·  Guanajo: nsawawo, asonwa, asowa
·  Guarder: nbaka
·  Guerra: mulonga, gongomakarira
·  Guitarra: lambrile matoko, sansimatoko
H
·  Habla: bobandinga, boba, mboba
·  Hacer: kuila
·  Hacha: krengo, bele
·  Harina: diba, ndiba
·  Hembra: nkendo, nketa
·  Hermana: mpangui yakala
·  Hermano: mpangui
·  Hermosa: boloya
·  Hernia: mulungua
·  Hierbas: bikanda
·  Hierro: songe, nsonga
·  Hija: moana, guandin
·  Hijo: munanfuto, munanu, munana
·  Hilo: babuso
·  Hinchado: mabimbi
·  Hoja: difue, kuku, nkanda
·  Hombre: muana, burumbano, mabumboa, yakara
·  Hormiga: kiniomi, miasiman nfitete, fuila
·  Hospital: kuanso, kumanso
·  Hoy: kuangui, guaki
·  Hoyo: kuko
·  Hues: matari pemba, mfansi, yesi
·  Huesos: kongome, kanguame, musombo
·  Huevo: lele, mankima nsuso
·  Humanidad: bantu
·  Humo: disi
I
·  Iglesia: munanso nkisi, kunanso
·  Ignorer: Dialamenso
·  Incienso: mpolo nsambi
·  Indio: minganga badigaso, yamboaki
·  Infierno: lurian bansa kariempemba, yenda kumbansa
·  Iniciacion: mpangui sama, kirano, malembe goganti
·  Inteligencia: ntu
·  Irse: mbakuako, mikuenda
J
·  Jabon: saba, nsaba
·  Jarro: disanga
·  Jefe: mbansa, ngumbula, fumo, nfumo, npangala
·  Jengibre: ntua, tua
·  Jicara: wata, nputo guankala, futu guankala
·  Jicotea: nkufo, guru, fuko, sarakunseko
·  Jimaguas: basimba kalulu masa
·  Jimagu: mpansa
·  Jorobado: guatekama
·  Joven: matoko, baleke, muleke
·  Jubo: ñanka, ñunka, ñioka
·  Junto: ambiantsa
·  Juramento: kimbo, Kimba
·  Justicia: dundalonga, fuambata, nfuambata
·  Jutia: ngunche, kumbe, nfuku
L
·  Labor: kebula
·  Ladrar: mufe
·  Lagartija: diansila
·  Lagrimas: masosi
·  Laguna: mungane monsa, tuale lango
·  Largo: mboriyandi
·  Lavar: sankumali, sukula
·  Leche: magonde, nsunka
·  Lechusa: minian puango, fungo masuka, muni nfuanga
·  Lejos: tanga nkanda
·  León: nsombo, kiandongondo
·  Levanter: sangula
·  Levantate: sikama
·  Licencia: gonad dariyaya, gueyaye
·  Limon: koronko, kiangana
·  Limpiaza: nsala, sala
·  Limpio: nsaku
·  Loco: fuati
·  Loma: sumulongo
·  Loro: nkusu
·  Lucero: tetemboa, kimango
·  Luna: ngonda, gonda,ngunda ,tango dilanso
·  Lunes: nsala
·  Luz.: tuya, munia
·  LLover: mbula, nfulanguisa
·  LLuvia: lango
·  LLanto: masanga, samba, sambiayaya
·  LLenar: kumbre
·  LLorando: dalan kuame, dalan kuami
M
·  Machete: mbele
·  Madera: nti, miti
·  Madre: yaya, ngua, yeye, kuandi
·  Madrina: yaya, nsumbo, ngundi
·  Maja: mboma, ñoka, bomboma, kimbamba
·  Mal: ñari, nguame, kombo samba
·  Malo: ngongo, yela, malembe
·  Mandar: tuma
·  Mano: inkuako, blanki, nguika, mbemba, mbembo
·  Manteka: mansi, mense
·  Mañana: masimene
·  Marido: masuako, nkana, matoko
·  Martes: nkando
·  Martillo: ndungo, bungo
·  Matar: bonda
·  Mayombe: mayombe
·  Mayor: tata ngango, tata nkisi
·  Medicina: bilongo
·  Mentira: bamboo
·  Mentiroso: bambunguei
·  Mesa: brandiku
·  Mile: buke, ndambo kinkolo, wemba, dimbo
·  Mirar: nsinde, muene, bika
·  Mire: kili
·  Misterio: limbo, nkui
·  Montaña: kunalemba, mongo
·  Monte: nfinda, kunanfinda
·  Morir: kufua
·  Mosca: boansi, bonse
·  Mosquito: lulendo, kangoma
·  Mucho: bobe, ingui
·  Muerte: malala
·  Muerto: nfumbe, nganga, nkula, bakula
·  Mujer: dimba, nketo
·  Mundo: bemba, panguila, npanguila
·  Mundo: ntoto
·  Misica: gungafuto, minwi, pungí
N
·  Nacer: sapunto
·  Nadir: guanbinda
·  Nalgas: fembe, bungonani, matako, nfembe
·  Naranja: balala, muamba, nbegfo
·  Nariz: masuru, masuri
·  Negocio: mbembo
·  Negro: mifuita, kulu, yandombe
·  Ningun: mune pun
·  Niña: mdumba nene, ndumba bakala
·  Niño: moana luke, basikanda
·  No: nani, ko
·  Noche: kalungo, buna fukua
·  Nombre: lusina
·  Nosotros: tutu
·  Nubes: yalanwa munanlusa
·  Nudo: nkango, gango
·  Nueve: fua, mendako
·  Nuevo: lulend penfialo
·  Numeros: uno-yesi, dos-yole, tres,-itatu, cuatro-iya, cinco-ifumo, seis-isabami, siete-isubuare, ocho-inona, nueve-fua, dies-kumi
O
·  Obispo: fumo, nfumo
·  Ocho: inona
·  Oidos: mato
·  Oigo: mo wa
·  Oir: kuto, sikiri mato ,nkuto
·  Ojos: mensu, mato
·  Oreja: tuto, nwenga
·  Orinar: lango banga
·  Oscuro: tombe, mfuembo, mpimpa.
P
·  Padre: tata
·  Pagar: futeno
·  Pai: nsi
·  Pajaro: sunso, nui, sunsun
·  Palabra: dinga
·  Palabras: mato
·  Palacio: munanso
·  Palero: tata nkisi
·  Palma: lala, mamba
·  Palo: kunie, nkunia
·  Paloma: Nsuso nsambia
·  Pan: mbolo
·  Pantaloon: mbati, lele makate
·  Pantera: yamakara, kombo bongala
·  Pañuelo: mbenso, dilanso
·  Papel: katkan kanda
·  Para: duala, nduala
·  Pared: lumba
·  Parir: kabo angasi
·  Parto: mpasi
·  Pato: nsusulango, bandango
·  Pavo: nsusu asogue
·  Pecho: nturu
·  Pegar: tati
·  Peleando: monongoya, sambulam
·  Pelo: nsefu, nsuke
·  Pellejo: kanda
·  Pena: nfia, magate
·  Pensando: bosando
·  Perdon: sambia ntuke, ntuke
·  Permiso: kuenda banguanta
·  Perro: bua, mbua, jimbia
·  Pescueso: nchinga
·  Pescado: sonse
·  Pie: mumalo, ntambe, mioko
·  Piedra: matari
·  Piedra iman: fumanda kimpenso
·  Piedra rayo: nkita simpungo
·  Pimiento: ndungo, tuola
·  Piojo: tatu
·  Piña: miengue
·  Planta: nsiama, kongue
·  Platano: makondo
·  Plumas: nkanda, mukanda
·  Poco: kukako, mune yole
·  Podrido: nfua
·  Pocicia: gando, mucuaputo, cabo ronda
·  Polvo: mpolo
·  Polvora: fula
·  Porqueria: ntufe
·  Pozo: longue, kamatoto
·  Prenda: nganga, ganga, munganga
·  Preso: nena luande
·  Prohibido: nlongo
·  Pronto: tuimini
·  Prostituta: nkuna nwako, mbisi labana
·  Prueba: walenga
·  Puente: masa lamba
·  Puerco: misunguru
·  Puerta: munelando
R
·  Rabo: sila, biokoncila
·  Raiz: bugule
·  Rana: sire
·  Rata: mbinda, matutu
·  Raton: ntongo
·  Rayo: nsasi fula
·  Recoger: kuabilanga
·  Recuerdos: samuna nkenda
·  Redondo: kuyerere
·  Regresar: lurie
·  Reloj: ntiele
·  Resguardo: makuto
·  Retrato: dimbo
·  Rezo: mabungo, mambo
·  Rey: nfumo, nani
·  Rico: mbongo
·  Rincon: kasuako
·  Riñon: mbanga
·  Rio: lukango, mbelesi
·  Rojo: mbuaki, mengu
·  Romper: diboa
·  Ropa: nguelele, bebe, mbeke
·  Roto: kitutu
S
·  Sabado: wengue
·  Sabana: muna, beko
·  Sabe: bika
·  Sabiduria: ntuan, bundanga
·  Sabio: nfumo
·  Saco: ntutu, fuko
·  Sal: sukre mpolo
·  Saliva: mete
·  Salud: lumbo ,nsalamalekum
·  Sangre: menga
·  Santo: mpungo
·  Sapo: nkuila, nchulo
·  Saya: lelepum
·  Sembrar: nfuri, nfurintoto
·  Señor: mpangui
·  Silencio: mambe
·  Silla: kimbundo, luando
·  Soga: musene, mukolo, bulo
·  Sol: ntango, tango
·  Soldado: mubuonga, masoari
·  Soledad: moana kaka
·  Sombrero: musumbo
·  Sube: banda
·  Suelo: ntore
·  Sueño: kuanda, nsoyi
T
·  Tabaco: nsunga, sunga
·  Tambor: ngoma, ngoma mputo
·  Taro: mbinga
·  Taza: ponda
·  Techo: lulia
·  Tela: kangu
·  Ttempl: nso
·  Tener: simbanka
·  Tiempo: mbu, tango malanda
·  Tierra: ntoto
·  Tigre: ngo
·  Tijera: nsama
·  Tinta: fiota, menga fiota
·  Tirar: takula
·  Tiro: munduko
·  Tokar: takalunga
·  Todos: lumbo
·  Toma: ntuala
·  Tomar: tambula
·  Tonto: soe
·  Tormento: mbula
·  Trabajar: banga, nsikila
·  Trankilo: yeka
·  Trece: kumiyate
·  Tren: nkumbre
·  Tristeza: kikenda
·  Tropezar: munantansila
·  Trueno: kuankila
U
·  Uno: yasi
·  Uña: kiala
·  Uva: mamputo
V
·  Vaca: naa, naja
·  Vago: salantuwa
·  Valiente: yen yen
·  Valla: kuenda
·  Vapor: nkubri, kalunga
·  Vaso: nchuta
·  Vela: muenda
·  Velorio: tambi
·  Venedo: sansamu, sombi
·  Vender: ntuenda
·  Venga: mbanga
·  Verdad: mambianga
·  Verde: mbi
·  Verraco: guangangulo
·  Vete: kuenda, kuisa, diata
·  Vieja: kienbomba, kiboba
·  Viejo: nsula, okulu
·  Viento: nfinda, impenso
·  Vientre: munaluza
·  Vino: malafo, mbaso
·  Vira: bilula
·  Virar: biringuer
·  Visita: sensa
·  Vivir: buriri
·  Volar: kakuisa
·  Vos: ndinga
Y
·  Yerba: nfita
·  Yerbas: musanga
Z
·  Zapato:nkandu,mamabo


un abrazo julianbrujoenlinea 
tel.. consultas al 005716947267  si marcas desde usa marca 0115716947267




No hay comentarios:

Publicar un comentario